Երեխայի բնույթը ճիշտ այնպիսին է, ինչպիսին մեծինն է։
Երեխաները մեծահասակների նման ունեն աշխարհայացք և ինտելեկտ։
Մարդու բարձր հասակն ամենևին շրջապատի նկատմամբ նրա առավելության մասին չի վկայում։
Բազմազանության մեջ բոլորը հավասար են։
Դպրոցում երեխայի վարքը կախված է նրա հոգեկան խառնվածքից և առողջական վիճակից։
Երերխայի վարքը կախված է նաև սոցիալական միջավայրից։
Ոչ ոք (ո՛չ երեխան, ո՛չ մեծահասակը) չի սիրում, որ իրեն հրամայում են։
Ստիպողաբար մենք չենք կարող հասնել այն արդյունքին, որին կարող ենք հասնել սիրով և ըմբռնումով։
Ոչ ոք չի սիրում ըստ հրամանի շարք կանգնել, որովհետև դա նշանակում է կրավորաբար ուրիշի հրամանին ենթարկվել։
Կարգապահական, կազմակերպական հրահանգները չպետք է շփոթել վաչական հրամանների հետ։ Ցանկացած անհատ շրջապատում ունի իր դիրքորոշումն ու համոզմունքները։
Մահակի սպառնալիքով աշխատել մարդը չի սիրում, անգամ եթե աշխատանքն ինքնին տհաճ չէ. հենց հարկադրելն է դիմադրություն առաջացնում։
Ավելորդ բախումներից խուսափելու համար անսպասելի իրավիճակներում մանկավարժի ճիշտ կողմնորոշումն է, որը օգնում է փոխհարաբերություններ ձևավորելուն։
Յուրաքանչյուր մարդ գերադասում է ինքն ընտրել իր աշխատանքը, նույնիսկ եթե այդ ընտրությունն իրեն ձեռնտու չէ։
Աշխատանքը չպետք է կատարվի միայն որպես պարտականություն, այլ պետք է կատարվի սիրով։
Ոչ ոք չի սիրում աշխատանք անելու աննպատակ գործառույթ իրականացնել, այսինքն՝ անել գործողություններ և ենթարկվել մտահղացումների, որոնք իրեն օտար են ու անհասկանալի։
Օտար և անհասկանալի գործառույթները կարող են խոչընդոտ հանդիսանալ և՛ ուսուչի, և՛ սովորողի համար։
Պետք է հասնել նրան, որ աշխատանքը դառնա մոտիվացված։
Իմ կարծիքով աշխատանքում միշտ էլ պետք են նորարարություններ՝ այսինքն աշխատանքը պետք է դառնա այն շարժառիթը, որով մարդը կփորձի կատարելագործվել։
Անհրաժեշտ է վերջ տալ սխոլաստիկային։
Ըստ իս ժամանակակից կրթությունը ունի ավելի շատ առավելություններ և գրանցում է բազմաթիվ հաջողություններ։
Յուրաքանչյուր մարդ ձգտում է հաջողության։ Անհաջողությունն արգելակում է աշխատանքը և զրկում ոգևորությունից։
Կարծրատիպերը կոտրելու համար անհրաժեշտ է հանդուրժող վերաբերմունք, քանի որ հիասթափության պահեր բոլորի մոտ էլ լինում են։
Ոչ թե խաղը, այլ աշխատանքն է երեխայի բնական զբաղմունքը։
Երբ հաշվի է առնվում երեխայի կարիքները խաղը դառնում է իր համար աշխատանքի ռազմավարություն։
Ո՛չ հսկումն է գիտելիքների յուրացման առավել արդյունավետ ճանապարհ, ո՛չ բացատրությունը և ո՛չ ցուցադրությունը, որ ավանդական դպրոցի հիմնական գործելաձևերն են կազմում, այլ փորձարարական որոնումը` իմացության համակողմանի և բնական մեթոդը։
Խորը և կայուն գիտելիքներ տալու համար անհրաժեշտ պայմանը մոտիվացիան է, որով սովորողին կարող ենք համակողմանի գիտելինքեր և կարողունակություն զարգացնել։
Հիշողությունը, որին դպրոցն այնքան մեծ կարևորություն է տալիս, մեծ արժեք ունի այն դեպքում, եթե միացած է փորձարարական որոնման գործընթացին։
Շատ դեպքերում մենք խոսում ենք մի բանի մասին հազար անգամ, բայց տեսնում ենք մեկ անգամ և հիշում երկար ժամանակ։ Փորձարարական որոնման ժամանակ սովորողը տեսնում է իր աչքով, իր կարծիքն է կազմում տվյալ իրադարձության վերաբերյալ։
Գիտելիքները ձեռք են բերվում փորձի ճանապարհով, այլ ոչ թե, ինչպես հաճախ մտածում են, օրենքների և կանոնների ուսումնասիրությամբ։
Գիտելիքների բազա ապահովելը հիմնված է սովորողների համակողմանի զարգացվածության վրա, որի համար պետք է համալիր մոտեցում դրսևորի դասավանդողը։
Ավանդական դպրոցը զարգացնում է իրական կյանքի պահանջներից հեռու, վերացական մտածողության ունակություններ։
Մարդու մտքի թռիչքը սահմաններից կարող է դուրս լինել։ Շատ մեծ կարևորություն պետք է տալ մարդու մտածողության զարգացմանը, փնտրել այնպիսի ուղիներ, որոնք կզարգացնեն մարդու մտածողությունը։
Երեխան չի սիրում ex cathedra (լատ.՝ Ex cathedra (էքս կատեդրա)` ամբիոնից) պաշտոնական դիրքից, հեղինակության ուժով բացատրություններ լսել։
Ուսուցչակենտրոն գործընթացից աշակերտակենտրոն գործընթացին անցնելը կոտրում է բոլոր նմանատիպ կարծրատիպերը։
Երեխան այն աշխատանքից չի հոգնում, որն իր գործառնական (ֆունկցիոնալ) կենսական պահանջմունքներին է համապատասխանում։
Ուսումնական գործընթացում պետք է աշխատանքները կազմակերպել այնպես, որպեսզի համապատասխանի յուրաքանչյուր տարիքի սովորողների պահանջմունքներին։
Ոչ ոք` ո՛չ երեխան, ո՛չ մեծերը չեն սիրում հսկողություն և պատիժ, որը հաճախ ընկալվում է որպես արժանապատվության ոտնահարում, մանավանդ, եթե արվում է հրապարակավ։
Պատիժը չի համարվում արդյունավետ մեթոդ սովորողների բացասական կողմերը հրապարակայնացնելու համար։
Առաջադիմությանը գնահատական դնելը և աշակերտներին որակավորելը սկզբունքորեն սխալ են։
Ձևավորող գնահատումը առավել արդյունավետ է դառնում սովորողների մոտ որակ ապահովելու գործում քան միավորային գնահատումը։
Պետք է հնարավորինս քիչ խոսել։
Սովորողները հոգնում են երկար դասախոսություններից, որոնք առաջացնում են ուշադրության խանգարումներ։
Երեխան սիրում է անհատական աշխատանք կամ աշխատանք կոլեկտիվում, որտեղ իշխում է համագործակցության ոգին։
Համագործակցությունը դասարանում շատ մեծ ազդեցություն կարող է ունենալ սովորողների հոգեբանական հատկանիշների ձևավորմանը։
Դասարանում անհրաժեշտ է պահպանել կարգ ու կանոն, կարգապահություն։
Երեխայի վարքի վրա մեծ ազդեցություն է ունենում նաև ուսուցչի կողմից ցուցաբերած վերաբերմունքը։
Պատիժը միշտ սխալ է։ Այն ստորացուցիչ է բոլորի համար և երբեք չի հասնում ցանկալի նպատակին։ Դա ամենածայրահեղ միջոցն է։
Ըստ իս պատիժը այն միջոցը չէ որով կարելի է երեխային դաստիարակել։
Դպրոցի նոր կյանքը կառուցվում է համերաշխության սկզբունքով, այսինքն՝ աշակերտներին ուսուցիչների հետ հավասարապես դպրոցի կյանքի և գործունեության ղեկավարման իրավունք է տրվում։
Համերաշխությամբ դասրանում ստեղծվում է առողջ մթնոլորտ։
Դասարանի գերխտությունը միշտ էլ մանկավարժական վրիպում է։
Մանկավարժական խնդիրներ են առաջացնում դասարանի ծանրաբեռնվածությունը, վերջինիս քննարկվող նախագծերը կարող են փոխել դեպի լավը։
Դաստիարակության հիմքում անհատի արժանապատվությունն է։ Ուսուցչի և աշակերտի փոխադարձ հարգանքը դպրոցի նորացման գլխավոր պայմաններից մեկն է։
Հարգանքը սկսվում է մենք ինքներս մեզ հաշվի առնելով։ Փոխադարձ հարգանքը ստեղծում է փոխվստահություն։
Սոցիալական և քաղաքական ռեակցիաների բաղկացուցիչ մաս կազմող մանկավարժական ռեակցիան հակադրվում է առաջադիմական բարեփոխումներին։
Դժվարությունները կյանքում մարդուն դարձնում են ավելի ուժեղ, ավելի ճկուն իր գործում։
Կյանքի հանդեպ լավատեսական հավատ։
Առողջ կոլեկտիվ, կրթության ռազմավարություն ձևավորելու համար անհատի մոտ պետք է դրսևորովի լավատեսական որակներ, ինչու չէ նաև պետական հոգածություն։
Գայանե Խաչատրյան 